O granicach, terenach przygranicznych oraz „metaforyce przejścia” w PANS

18 grudnia 2019 r. PANS stało się miejscem ważnego spotkania, którego inicjatorem była Fundacja Batorego (forumIdei) oraz Południowo-Wschodni Instytut Naukowy. Tematem przewodnim konferencji  było hasło „Polska – Ukraina. Granica nowoczesnego sąsiedztwa”. Dyskusję moderowali dr Stanisław Stępień, dyrektor Południowo-Wschodniego Instytutu Naukowego, wykładowca PANS oraz redaktor Edwin Bendyk – członek zarządu Fundacji Batorego, kierownik Ośrodka Badań nad Przyszłością Collegium Civitas.

Punktem wyjścia dla dyskusji o sytuacji przejść granicznych (w tym najbliższego z punktu widzenia przemyślan i będącego również przedmiotem badań – przejścia granicznego w Medyce) był raport opracowany przez dr Martę Jaroszewicz i dr Irynę Suszko (Fundacja Batorego). Współautorka opracowania, dr Marta Jaroszewicz, zreferowała wyniki półrocznych badań, które wkrótce ukażą się drukiem pod tytułem „Granica nowoczesnego sąsiedztwa. Jak ją zbudować? Wnioski z badania jakościowego”. Ten uwzględniający wiele aspektów raport, stanowiący próbę odpowiedzi na pytanie zadane w jego tytule, zachęcił uczestników spotkania do stawiania dalszych tez, diagnoz, szukania rozwiązań, które przyczyniłyby się do polepszenia sytuacji na przejściach granicznych. Moderatorzy spotkania oraz gospodarz miejsca, występujący również w roli komentującego sprawozdanie – dr Paweł Trefler, rektor PANS, podkreślali dużą wartość takich rozmów i wyrażali nadzieję, że ich wyniki znajdą praktyczne zastosowanie.

Wśród komentujących, oprócz Jego Magnificencji Rektora PANS, znaleźli się: dr Małgorzata Kuźbida (wykładowczyni PANS, specjalistka od stosunków międzynarodowych), dr Olga Solarz (wykładowczyni PANS, antropolożka) oraz dr Sławomir Solecki (prorektor ds. rozwoju i współpracy PANS, socjolog). W swoich wystąpieniach zwracali uwagę na wynikające z ich doświadczeń i obserwacji kwestie: funkcjonowanie granicy jako bariery, a nawet przeszkody w realizacji planów edukacyjnych, biznesowych, turystycznych, brak zainteresowania administracji centralnej sprawami terenów przygranicznych. Dr Olga Solarz zwróciła również uwagę na „magiczny” aspekt pokonywania granicy, głęboko zakorzeniony w kulturze, stereotypowy: w przekraczaniu granicy jest niejako zapisany moment bycia „zawieszonym”, bycia bez statusu, utraty statusu… Niepokojący, trudny? Trudny, jak się okazuje, nie tylko metaforycznie.

W spotkaniu udział wzięli ponadto m.in. Wojciech Bakun – prezydent Miasta Przemyśla, Jerzy Krużel, Andrzej Berestecki – radni miejscy, Zdzisław Szeliga – przedstawiciel Starostwa Powiatowego, Maria Tucka, Andrzej Komar, Michał Pulkowski – reprezentujący Związek Ukraińców w Polsce, Piotr Pipka – dyrektor Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 2 im. M. Szaszkewicza w Przemyślu, Michał Thier – prezes Oddziału PTTK.

Ewelina Kasperska

fot. Kamil Krukiewicz