Spotkanie z prof. Andrzejem Chwalbą

16 marca br. aula PANS w Przemyślu wypełniła się gośćmi, którzy przybyli na wykład prof. dr. hab. Andrzeja Chwalby „Funkcje rzeki San na przestrzeni wieków”.

Zebranych – m.in. prof. dr. hab. Jana Drausa (historyka, wieloletniego rektora uczelni), dr. hab. Dariusza Iwaneczko (dyrektora Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie), dr. Łukasza Chrobaka (współredaktora tomu „Rocznik Przemyski. Historia” dedykowanego prof. Chwalbie), dr. Jana Musiała (literaturoznawcę, pierwszego kanclerza uczelni), przedstawicieli Podkarpackiej Regionalnej Organizacji Turystycznej, wykładowców i studentów Państwowej Akademii Nauk Stosowanych w Przemyślu, nauczycieli i uczniów przemyskich szkół ponadpodstawowych oraz współorganizatorów wydarzenia – Jana Jarosza (dyrektora Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej), Waldemara Wiglusza (prezesa Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu), powitał rektor – dr Paweł Trefler, prof. PANS.

Gospodarz uczelni przedstawił sylwetkę prelegenta, podkreślając, że to „wybitny historyk, dydaktyk i orator”. Waldemar Wiglusz nawiązał do uroczystości nadania Profesorowi tytułu Honorowego Członka TPN, która odbyła się 15 października 2021 r. w Muzeum Narodowym Ziemi Przemyskiej, gdzie JM Rektor wygłosił laudację na cześć prelegenta (o czym więcej tutaj: https://pansp.pl/pl/prof-andrzej-chwalba-honorowym-czlonkiem-przemyskiego-towarzystwa-przyjaciol-nauk/). Prezentacji wcześniej wspomnianego rocznika dokonał dr Łukasz Chrobak. „Rocznik Przemyski. Historia” t. 58, 2022, z. 4: Magno nomine ac excellens lumen stanowi zbiór 16 tekstów – artykułów, recenzji i ma być wyrazem uznania dorobku prof. Chwalby, podkreśleniem jego wieloletniego związku z Przemyślem i podkarpaciem.

∗

Punktem wyjścia rozważań profesora było flisactwo. Staraniem Rady Bractwa Flisackiego pw. Św. Barbary z Ulanowa flisackie tradycje w Ulanowie w 2014 r. zostały wpisane na Krajową Listę Dziedzictwa Kultury, a kilka lat później flisactwo zostało wpisane na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO.  Profesor opowiedział, kiedy flisacy pojawili się na rzece San, jakie mieli zadania, jaką kulturę tworzyli. Zreferował również to, jak zagospodarowana była ta rzeka. Zwrócił uwagę na aspekty, nad którymi nie pochylamy się na co dzień, pokonując ją w drodze do szkoły czy pracy, a które przez stulecia odgrywały niebagatelną rolę.  

Do XIX wieku rzeki były traktowane jako autostrady. Prelegent przedstawił podwójne oblicze tego transportu – życiodajne i śmiercionośne: „Rzeka decydowała o pomyślności lub braku pomyślności, dlatego była tak chroniona. Sanem wożono zboże, produkty wynikające z przetworzenia drewna. Ważnym produktem w imporcie były również śledzie. Niestety zmarłych, w tym na choroby zakaźne, wrzucano do rzeki i kolejne regiony przyjmowały te zarazki, więc ona do pewnego momentu była też groźną autostradą śmierci”. Swoje wystąpienie Profesor zakończył nawiązaniem do funkcji politycznej rzeki San: „Most przemyski stał się historią, integralną częścią opowieści na temat II wojny światowej”.

Po wystąpieniu nastąpiła ciekawa dyskusja, dzięki której zgromadzeni dowiedzieli się, że nasza uczelnia ma pewne tradycje żeglarskie (PANS posiada łódkę typu kormoran „Kapitan Jan”) i w planach jest wyprawa rzeką San do Gdańska, a w perspektywie wyprawa Dunajem do Morza Czarnego.

∗

Wydarzenie zamknęły podziękowania za owocne spotkanie i wręczenie przez organizatorów egzemplarza periodyku prof. Chwalbie.

Tekst: Justyna Przerwa

Zdjęcia: Oksana Pikula